Wywiad: Zarządzanie kryzysowe bez granic
W cyklu wywiadów z
beneficjentami „Co nowego w projektach?” rozmawiamy dziś z Panią Pauliną
Nikiel-Muś, Inspektorem Wydziału Rozwoju w Urzędzie Gminy w Kętach.
Pani Paulina jest koordynatorem projektu z ramienia partnera wiodącego –
Gminy Kęty.
Witam, pani Paulino. Bardzo dziękujemy za możliwość przeprowadzenia wywiadu.
Na czym polega Wasz projekt?
Głównym założeniem
polsko-słowackiego projektu pn. „Zarządzanie kryzysowe bez granic”
realizowanego przez Gminę Kęty w partnerstwie z Miastem Turzovka jest
integracja transgraniczna w celu zapobiegania skutkom katastrof i zarządzania w
sytuacjach kryzysowych.
Wzmocnienie zarządzania
kryzysowego i ochrona ludności na obszarze transgranicznym Słowacji i Polski są
realizowane poprzez wsparcie techniczne służb ratowniczych, poprawę
umiejętności personelu straży pożarnej, zwiększenie świadomości społecznej w
zakresie łagodzenia i przystosowania do zmian klimatu, a także przeciwdziałania
negatywnym skutkom występowania klęsk żywiołowych.
Jakie są mocne strony
projektu?
Realizacja projektu stwarza
szereg korzyści, które prowadzą do wzmocnienia bezpieczeństwa i lepszego
przygotowania na sytuacje kryzysowe w regionach przygranicznych.
Udział we wspólnych szkoleniach,
ćwiczeniach, konferencjach poszerza wiedzę i umiejętności ratowników. Dzięki
regularnej współpracy i wymianie doświadczeń zacieśnia się współpraca między
służbami, co z kolei prowadzi do wzrostu zaufania między partnerami.
Z kolei doposażenie jednostek
straży pożarnych w odpowiednie pojazdy i sprzęt ratowniczy zwiększa zdolność do
szybszego i skuteczniejszego reagowania na kryzysy.
Ponadto projekt jest
przedsięwzięciem innowacyjnym pod względem technologicznym, gdyż zakupione
sprzęty (m.in. bioradar) będą najnowszymi i jeszcze nielicznymi wśród innych
jednostek.
W ramach projektu wypracowany
został również wspólny model pomocy opisany w „Strategii współdziałania
służb ratowniczych w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych”,
uwzględniający specyfikę zagrożeń i możliwości poszczególnych krajów, co zwiększa
gotowość do działania w sytuacjach kryzysowych.
To również punkt wyjścia do
powstania porozumienia o współpracy Gminy Kęty i Miasta Turzovki przy wspólnym
reagowaniu na klęski żywiołowe, dzięki czemu zawiązane partnerstwo będzie
jeszcze szersze i jeszcze trwalsze.
Dlaczego wybraliście właśnie
Interreg?
Przez lata dotychczasowa
współpraca Gminy Kęty z Miastem partnerskim Turzovka, która rozwijała się
właśnie przy udziale projektów, realizowanych w ramach Interregu, pozwalała na
udaną realizację rozlicznych inicjatyw transgranicznych, angażując w ich realizację
różne grupy społeczne oraz wykorzystując potencjał lokalnej społeczności.
Tak więc od pomysłu, przez
wnikliwą analizę potrzeb, powstał wspólnie przygotowany ze słowackim partnerem
projekt skupiający się na nowym obszarze współpracy. A dzięki możliwości
wspólnego finansowania i realizacji projektu wybrano właśnie Interreg.
Co daje ten Program w
porównaniu z innymi?
Interreg wspiera współpracę
transgraniczną w różnych dziedzinach: od rozwoju infrastruktury, transportu,
przez ochronę środowiska, wzmacnianie roli kultury i zrównoważonej turystyki,
aż po współpracę instytucji i mieszkańców. Dzięki finansowaniu projektów i
współpracy międzynarodowej, regiony mogą stać się bardziej konkurencyjne,
poprawiając jakość swoich usług, inwestując w zrównoważony rozwój oraz
wdrażając innowacyjne rozwiązania. Nawiązywanie kontaktów międzynarodowych,
współpracy pomiędzy organizacjami sprzyja wymianie doświadczeń, wiedzy oraz
najlepszych praktyk, co szczególnie wyróżnia Interreg w porównaniu z innymi
programami.
Jakie korzyści płyną z
projektu?
Projekt podnosi skuteczność
działań ratowniczych DHZ Turzovka, kęckiej Ochotniczej Straży Pożarnej i Grupy
Poszukiwawczo Ratowniczej w Kętach na rzecz ochrony zdrowia, życia, mienia i
środowiska na obszarze pogranicza polsko-słowackiego.
Z kolei zakup nowoczesnego
sprzętu zwiększa mobilność, wydajność operacyjną oraz pozwala znacząco wzmocnić
system bezpieczeństwa po obu stronach granicy, co buduje efektywną współpracę i
wzmocnienie potencjału operacyjnego służb ratowniczych.
Kiedy i gdzie zobaczymy
efekty?
Efekty projektu są już widoczne.
29 sierpnia 2024 r. dokonano oficjalnego odbioru samochodu dla OSP Kęty. Flota
jednostki została zasilona w ciężki samochód ratowniczo-gaśniczego. Zakupiony w
ramach projektu sprzęt ratowniczy to także: nowoczesny zestaw do poszukiwań
osób podczas katastrof (kamera dzienna, termowizyjna, bioradar); dron z
osprzętem, zestaw podpór pneumatycznych do stabilizacji konstrukcji;
wyposażenie ratowników- kamizelki i skafandry; pompy szlamowe; zestawy narzędzi
ręcznych, narzędzi spalinowych; agregat prądotwórczy; namiot modułowy do
zabezpieczenia długotrwałych działań ratowniczych; zestaw ratownictwa
medycznego.
Z kolei 4 grudnia 2024 r. w
Turzovce odbyło się oficjalne przekazanie do użytku samochodu osobowego wraz z
wyposażeniem oraz sprzętem ratowniczym.
Zakupiony przez partnera sprzęt
to: wyposażenie ratowników- kombinezony ochronne; zestaw ratownictwa
medycznego; stacje radiowe; zestaw oświetlenia i zasilania; narzędzia ręczne i
przeciwpowodziowe oraz namiot.
Dodatkowo – jako jeden z
kluczowych efektów realizacji projektu – powstało porozumienie o współpracy
służb ratowniczych w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych z obu stron
granicy, co spowoduje zacieśnienie współpracy, pomocy i działań między
jednostkami straży pożarnych. To partnerstwo trwa, a po zakończeniu projektu z
pewnością będzie kontynuowane. To bardzo dobry początek i kierunek do dalszego
rozwoju w tym zakresie, co przekłada się na dążenie do kolejnych efektów tej
wielowymiarowej współpracy. Efektem naszego projektu jest także zacieśnianie
współpracy i pomocy pomiędzy jednostkami straży pożarnych poprzez wzajemną
wymianę doświadczeń na specjalistycznych szkoleniach dla służb.
Co według Państwa wyróżnia
Państwa projekt na tle innych działań transgranicznych?
Realizacja projektu stworzyła
nową jakość współpracy w zakresie służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. W
Polsce i na Słowacji występują różnice w systemach zarządzania kryzysowego (w
przepisach, kompetencjach w zakresie ochrony ludności, postępowaniu w przypadku
wystąpienia katastrof), które zmniejszają wydajność operacyjną służb
ratunkowych oraz wpływają na szybkość podejmowania wspólnych interwencji w
sytuacjach kryzysowych.
Ponadto projekt uwzględnia
unikalne potrzeby i specyficzne wyzwania dla naszego regionu (obszary zagrożone
powodziami); ma potencjał i trwały wpływ po zakończeniu działań, gdyż
przyczynia się do dalszego rozwoju współpracy w przyszłości, Z kolei zakupiony
sprzęt ratowniczy, realizacja specjalistycznych szkoleń teoretycznych, ćwiczeń
taktyczno-operacyjnych, umożliwiły nabycie nowych umiejętności, wymianę wiedzy
i doświadczeń.
W ramach projektu w ścisłej
współpracy z ekspertami, strażakami i osobami działającymi przy usuwaniu
skutków klęsk zarówno po stronie polskiej jak i słowackiej, powstał także
dokument strategiczny, w którym znaleźć można zbiór doświadczeń, wiedzy i przede
wszystkim wniosków, wypracowanych podczas działań w projekcie. Strategia jest
również punktem wyjścia do powstania porozumienia o współpracy Gminy Kęty i
Miasta Turzovki przy wspólnym reagowaniu na klęski żywiołowe.
Czy współpraca spełniła
Państwa oczekiwania?
Praca w zespole międzynarodowym,
z różnymi grupami społecznymi pozwoliła na wymianę doświadczeń, co znacząco
wzbogaciło realizację projektu. Dzięki różnorodności kulturowej, mieliśmy
możliwość spojrzenia na realizację z różnych punktów widzenia.
Komunikacja między partnerami
była efektywna, pomimo barier językowych, a także różnic w podejściu do wielu
spraw. Nowoczesne narzędzia komunikacyjne, spotkania osobiste, ale i te online
umożliwiają nam sprawną wymianę informacji.. Jednostki zaangażowane w
realizację projektu nawiązały również współpracę poza projektem – uczestniczą w
wydarzeniach własnych, czyli uroczystościach, świętach swoich jednostek;
planują również inne aktywności związane z działalnością i współpracą również w
kwestii kolejnych projektów nakierowanych na rozwój i doposażenie jednostek.
To, co szczególnie nas cieszy, to
fakt sukcesu tego projektu i budującej się wieloletniej współpracy. Uważam
więc, że projekt ten zdecydowanie spełnił nasze oczekiwania zarówno pod
względem merytorycznym, jak i organizacyjnym.
Czy ponownie zdecydowalibyście
się na realizację transgranicznego projektu?
Z całą pewnością tak. Biorąc pod
uwagę zarówno wyzwania, jak i korzyści wynikające z tej współpracy, ponownie
podjęlibyśmy decyzję o realizacji podobnego projektu w przyszłości. Jesteśmy na
ukończeniu realizacji tego projektu, a już mamy perspektywy i plany na
kontynuację i realizację kolejnego zadania. Realizacja projektu pokazała, jak
wielki potencjał drzemie w naszych obszarach. Zawsze staramy się przygotowywać
projekty odpowiadające na nasze potrzeby, dające możliwość kontynuacji i
budowania dalszej współpracy. Gmina Kęty od wielu lat realizuje projekty
transgraniczne w różnych dziedzinach, a mając zaufanego partnera, współpraca i
realizacja projektów przebiega sprawnie i bez większych problemów. A że nie
boimy się wyzwań, wykraczamy poza utarte horyzonty, to z pewnością przed nami
jeszcze wiele transgranicznym projektów.
Czy albo dlaczego współpraca
się opłaca?
Realizacja projektu w
partnerstwie zawsze wymaga większego zaangażowania i koordynacji działań,
niemniej współpraca taka przynosi wymierne korzyści.
W przypadku zaistnienia zagrożeń,
klęsk żywiołowych (w tym powodzi) sprawna interwencja jest niezbędna w celu
zahamowania niszczącej siły żywiołu.
Należy również pamiętać o równie
ważnych działaniach, prowadzonych przed, w takcie jak i po powodziach. Podobnie
wygląda sytuacja w przypadku innych akcji ratowniczych.
Każde z zaistniałych
niebezpieczeństw niesie ryzyko zagrażające nie tylko zdrowiu człowieka, ale
także infrastrukturze a także całemu środowisku naturalnemu, będącemu pod
wpływem danych czynników niszczących. Dzięki nawiązanej współpracy jednostek
mamy partnera oraz pewność współdziałania i wzajemnej pomocy.
Jakie trudności napotkali
Państwo w realizacji?
Nie nazwałabym tego trudnościami
a raczej wyzwaniami. Po pierwsze to współpraca międzynarodowa. Mamy dwa kraje,
dwa języki słowiańskie – podobne, a jednak różne. Podczas realizacji projektu
współpracujemy z dwoma jednostkami straży pożarnych i grupą poszukiwawczo-ratowniczą
w ciężkim i odpowiedzialnym temacie bezpieczeństwa, zagrożeń, katastrof.
Koordynacja działań musi uwzględniać indywidualne i wspólne potrzeby.
Przygotowanie szkoleń teoretycznych, ćwiczeń taktyczno-operacyjnych oraz zakup
specjalistycznego sprzętu ratowniczego również wymagały dobrego przygotowania
merytorycznego zespołu projektowego oraz współpracy z partnerem na wielu
płaszczyznach. Włożony trud przyniósł jednak owoce, które w pełni rekompensują
podjęty wysiłek.
Bezpieczne Pogranicze – to
jakie Państwa zdaniem Pogranicze?
Bezpieczne Pogranicze to w mojej
opinii po pierwsze gotowość do działań jednostek ratowniczych, po drugie
gotowość do partnerstwa, współpracy i pomocy oraz po trzecie odpowiednie
wyposażenie techniczne w sprzęt, który umożliwi skuteczne przeciwdziałanie i
niwelowanie skutków ww. problemów i zagrożeń.
Podjęcie kolejnych różnorodnych
środków prewencyjnych przeciw wystąpieniu różnego rodzaju niebezpieczeństw
sprawi, iż Gmina Kęty i Miasto Turzovka staną się miejscami jeszcze bardziej
bezpiecznymi i rozwijającymi się w sposób zrównoważony. Zaowocuje to w dłuższej
perspektywie czasowej napływem nowych mieszkańców oraz potencjalnych
inwestorów, dzięki czemu możliwy będzie również rozwój gospodarczy tych
terenów.
Co było/jest dla Państwa
największym zaskoczeniem – pozytywnym lub negatywnym podczas realizacji
projektu?
Zaczynając analizę projektu od
etapu jego przygotowywania poprzez realizację nasuwa się jeden wniosek –
dotknęliśmy bardzo ważnego obszaru bezpieczeństwa, identyfikując i odpowiadając
na potrzebę lepszego przygotowania na sytuacje kryzysowe w regionach przygranicznych.
Impulsem do przygotowania projektu były uwarunkowania terenowe i położenie
naszych obszarów w rejonie górzystym nad rzekami górskimi w pobliżu zlewisk i
zbiorników wodnych jak i przykre doświadczenia (powodzie z lat 1997, 2005 czy
2010) – obszary te należą do miejsc zagrożonych powodziami o charakterze klęsk
żywiołowych. Na nieszczęście scenariusz ten szybko się ziścił. Wydarzenia z
2024 roku, podczas których ponownie musieliśmy się zmierzyć z niezwykle
potężnym żywiołem wody, potwierdzają, że jest to temat aktualny i nader ważny,
gdyż zmiany klimatyczne są nieuniknione, a inwestycje w doposażenie i ludzi są
dobrze zainwestowanymi środkami.
Wywiad przeprowadził Piotr Biel,
Wspólny Sekretariat